Χωματερές Φόβου.

Luis Buñuel: Το Φάντασμα της Ελευθερίας

Φόβος ! Η πρωτουσία του φασισμού. Παράγεται σε αφθονία σε εποχές μνημονίων και ΔΝΤ και είναι το μόνο προϊόν στις μέρες μας που δεν έχει εμπορευματική αξία, δεν έχει γίνει εμπόρευμα. Επομένως δεν πωλείται, δεν έχει εισαχθεί στα χρηματιστήρια εμπορευμάτων, δεν υπόκειται στους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης, αποτελεί αξία υπέρτατη για τις οικονομικές ελίτ. Προσφέρεται αδιακρίτως δωρεάν και σε ποσότητες και δοσολογία, όπως ο αέρας. Οκτώ μέρη αζώτου, δύο μέρη οξυγόνου και κατ' αντιστοιχία οκτώ μέρη βίας και δύο μέρη α-νοησίας. Δοσολογία που προσαρμόζεται κάθε φορά στις επικρατούσες κοινωνικές συνθήκες. Αχίλλειος πτέρνα του ο φόβος του μπροστά στην ελευθερία. Φοβάται λοιπόν και ο φόβος;  

Το ότι δεν πωλείται, αλλά παρέχεται τύποις δωρεάν, δεν σημαίνει ότι το κόστος παραγωγής του είναι μηδαμινό. Στα εργαστήρια του Φόβου εργάζονται δεκάδες χιλιάδες ειδικοί επιστήμονες, στη διασπορά του στις κοινωνίες χιλιάδες δημοσιογράφοι, κοινωνικοί και πολιτικοί αναλυτές, στατιστικολόγοι. Λόγου χάριν για να επιβληθεί η αναγκαιότητα του μνημονίου χρειάσθηκαν σε πρώτη φάση 1,5 δις ευρώ, που πληρώθηκαν από τους φόρους των πολιτών. Πληρώσαμε δηλαδή για να φοβόμαστε;

Και κινεί όλους τους κλάδους της φιλελεύθερης οικονομίας, συμπαρασύροντας στις επιταγές του ακόμη και το σύγχρονο marketing. Το target group των κοινωνικών ομάδων στο οποίο απευθύνεται η αγορά του φόβου, εν προκειμένω οι καταναλωτές του, είναι άτομα με ιδιαίτερα κοινωνικά, πολιτιστικά και πολιτικά χαρακτηριστικά. Που αναγκάζουν τους σχεδιαστές του προϊόντος του φόβου να τα μελετούν με προσοχή, κάθε φορά που ένα νέο μοντέλο φόβου πρέπει να πέσει στην αγορά. Και εκ νέου ανασυντίθεται το μείγμα εκβιασμών, ψεμμάτων, παραπληροφόρησης, βίας και καταστολής, προβοκάτσιας και ξανά εκβιασμών γύρω από το κάθε τί που μας ανήκει. Για να παραχθεί ο τέλειος φόβος, να γίνει αποδεκτός από όσο γίνεται πλατειά κοινωνικά στρώματα.

Υπάρχει κάποιος σουρεαλισμός σε όλα αυτά. Που υπαγορεύεται από την πραγματικότητα που ζούμε και που μπορεί να οδηγήσει στη διατύπωση ακόμη πιο αλλόκοτων ερωτημάτων και συμπερασμάτων. Πρόνοια του σύγχρονου μετακεϋνσιανού κράτους είναι η απρόσκοπτη παροχή φόβου, σε συνεργασία πάντα με το δεξί του χέρι, την ιδιωτική πρωτοβουλία και την καταστολή. Οι δοσολογίες υποδεικνύονται από τους θεράποντες των εξεγερμένων συνειδήσεων και από τους φύλακες του μνημονιακού πολιτισμού. Μικρές ή μεγάλες δόσεις φόβου, κάθε μοντέλου, πρέπει να  καταναλώνονται έστω και με δυσφορία από τους αποδέκτες, δημιουργώντας παράλληλα τον φόβο του κενού, τον φόβο της έλλειψης φόβου. Για να πολλαπλασιαστούν τα ανθρώπινα όντα που θα εθιστούν να ζούν με τον φόβο, που ο φόβος θα είναι το πολύτιμο στοιχείο επιβίωσής των, όπως ο αέρας.

Τί γίνεται όμως στις περιπτώσεις που ο φόβος που παράγεται είναι περισσότερος από όσος μπορεί να καταναλωθεί; Ή όταν παρατηρείται μια μεταστροφή των καταναλωτικών συνηθειών των πελατών του φόβου; Θα υπάρχει ένα περίσσευμα φόβου, αδιάθετου, που θα σταλλίζει στις αποθήκες φόβου ή που θα οδηγείται σε τίποτα χωματερές ;

Αυτή την εποχή είναι καταγεγγραμμένο ένα περίσσευμα φόβου τουλάχιστον της τάξης του 30% της ημερήσιας παραγωγής. Θα υποχρεωθούν οι καταναλωτές σε μεγαλύτερη δόση; Συμβάλλοντας έτσι στην επιτυχία των προγραμμάτων ατομικής λιτότητας: να στενέψουν κι' άλλο τα στομάχια, να κοπεί η όρεξη για φαγητό, να αποφεύγεται το ξεσκόνισμα του μυαλού. Και μένοντας έτσι καθηλωμένοι στους καναπέδες τους, γητευόμενοι από την ασφάλεια που τους παρέχουν οι σύγχρονες φυλακές τους; 

Ή μήπως -οι καταναλωτές- αρνηθούν να καταναλώσουν περισσότερο φόβο; Ενδεχόμενο που ταλανίζει τις σκέψεις των σχεδιαστών, παραγωγών και ντίλερ του φόβου. Ενδεχόμενο που μετεξελλίσεται σε εφιάλτη εσχάτως: Συνέδρια, συσκέψεις, πειράματα, ενατατικοποίηση της κατεργασίας της πρώτης ύλης του φόβου, έχουν επιστρατευθεί στην υπηρεσία εξεύρεσης λύσης στη διάθεση του πλεονάζοντος φόβου, πριν η αξία της μετοχής του κατρακυλήσει σαν τις μετοχές του χρηματιστηρίου, πριν καταλήξει στις χωματερές μαζί με τα άλλοτε ισχυρά χαρτιά του κακόφημου ιδρύματος της Ανάπτυξης.

Θα χρειασθούν χωματερές φόβου, λένε οι οιωνοσκόποι. Και σύντομα μάλιστα. Που θάχουν να υποδεχθούν ποικίλους φόβους. Τον φόβο για την ελευθερία, για την έλλειψη καταναλωτικών αγαθών, για τη διακοπή ρεύματος, για το κόψιμο των μισθών, για την κατάσχεση του σπιτιού, για τη βία του κράτους.

Και εδώ ανακύπτει κι' ένα άλλο πρόβλημα, παράγωγο της απέχθειας για κατανάλωση φόβου. Στις χωματερές θα οδεύσει όχι μόνο το πλεόνασμα της παραγωγής του, δηλαδή οι αδιάθετες ποσότητες φόβου που βρίσκονται στις αποθήκες των ελίτ της εξουσίας, αλλά και χιλιάδες τόνοι φόβου που διατέθηκαν ως εκ περισσού σε εκατομμύρια καταναλωτές και βρίσκονται αποθηκευμένοι σε θυρίδες και χρηματοκιβώτια τραπεζών, στα ντουλάπια τροφίμων και ρούχων, στις βεράντες των διαμερισμάτων, στο παρκαρισμένο ΙΧ, σε κάθε γωνιά του σπιτιού και του μυαλού εν γένει.

Κι' άλλα ερωτήματα: Θα κληθεί ο κάθε δήμαρχος να διαθέσει σακούλες και κάδους αποκομιδής φόβου; Θα διατεθούν ειδικά απορριματοφόρα; Θα χρειασθεί να γίνουν νέες προσλήψεις προσωπικού καθαριότητας; Και αν οι εργαζόμενοι στην καθαριότητα κηρύξουν απεργία διαρκείας; Και μετά, θα διαλαλεί ο παληατζής της γειτονιάς όλους τους φόβους σας μαζεύω; Και ο κάθε Αχμέτ με το καροτσάκι θα μοιάζει για πολλούς σαν τον Δον Κιχώτη; Διότι τον φόβο δεν πρέπει να τον αφήνεις στα πεζοδρόμια, έχει και αυτός ημερομηνία λήξης και, όταν σαπίσει, η βρώμα του προσελκύει το Φάντασμα της Ελευθερίας. 

Και πως θάναι άραγε οι χωματερές  φόβου; 

Φόβοι ανάκατα στιβαγμένοι θα εωσφορίζουν τις νύχτες στις χωματερές της χώρας. Μαζί με τα σκουπίδια μας-δείγματα καταναλωτικού πολιτισμού μας. Και τότε οι χωματερές αυτές θα γίνουν προορισμός στις κυριακάτικες βόλτες μας. Να περιπαίζουμε τους πεταμένους φόβους μας, να αφομοιώνουμε το μηδαμινό της ύπαρξής τους. Γιατί είναι ο φόβος που κάνει κάθε αγαθό και μέσο επιβίωσής μας εμπόρευμα, που γιγαντώνει την αξία του, που απομυζεί τις ζωές μας. Και ο φόβος αυτός είναι ο Φόβος μας για την Ελευθερία.