Amour*

πίνακας: Egon Schiele, Autumn Sun 

Μουσική: Secret Garden - Nocturne, Prayer 
Franz Schubert:String quartet no.14 (part ΙΙΙ)

...Για την αίώνια αγάπη σου θ' αναστηθώ, νέα θα γίνω όπως με γνώρισες. 

Θα βάλω τα καλά μου και θα πάμε ν' ακούσουμε αγαπημένο μας κονσέρτο. 

Και μετά θα περπατήσουμε στ' αγαπημένα μας μονοπάτια στο δάσος, 
κάτω από το φώς των αστεριών, όπως κάναμε κάθε νύχτα, 
γνέθοντας τα όνειρά μας.

Για την αίώνια αγάπη σου ευγνωμοσύνη σου χρωστάω γιατί τα δυό σου 
χέρια με άρπαξαν από την αγκαλιά του θανάτου και μ' έστειλαν στους ουρανούς. 

Και τώρα σε θωρρώ καλέ μου από κεί ψηλά, έτοιμο νάλθεις κοντά μου 
κουρασμένον από των ανθρώπων τον εγωϊσμό και την κενότητα.

Χθές, ήλθε η κόρη μας να με δεί, 
κι' απέστρεψα την ασχήμια της φθοράς μου από το βλέμμα της. 
Μετά την είδα στο άλλο δωμάτιο να κλαίει. Γιατί στο γερασμένο μου 
πρόσωπο προείδε το είδωλό της. Ήταν ο φόβος της για την αναπόφευκτη 
φθορά που κάποια στιγμή θα την αγγίξει. Μα πιο πολύ ήταν ο φόβος της 
από την ανυπαρξία αγάπης. Γιατί είδα πως μήτε ένα δάκρυ, μήτε ένα λόγο γλυκό 
δεν είχε να σου πεί για την αφοσίωσή σου σε μένα. 
Και τότε ένοιωσα λύπη για την αδικία αυτή.

Γι' αυτό σου λέω καλέ μου, θ' αναστηθώ, νέα θα γίνω όπως με γνώρισες. 

Θα βάλω τα καλά μου και θα πάμε ν' ακούσουμε τ' αγαπημένο μας κονσέρτο.

Με αυτή την ανάγνωση βγήκα από την αίθουσα προβολής, έχοντας δεί την ταινία Amour του Μίκαελ Χάνεκε (με τους με τους Ζαν Λουί Τρεντινιάν και Εμανουέλ Ριβά). Δεν γνωρίζω πόσοι απ' όσους είδαν την ταινία ανάγνωσαν τα ίδια μηνύματα, δεν ξέρω καν αν ο σκηνοθέτης αυτά ήθελε να μας μεταφέρει. 

Η αφήγηση ξεκινά με μια διάρρηξη. Ένα ηλικιωμένο ζευγάρι, πρώην δάσκαλοι πιάνου, η Άνν και ο Ζώρζ επιστρέφουν σπίτι τους μετά από ένα κονσέρτο πιάνου ενός ταλαντούχου ερμηνευτή, παληού μαθητή τους. Φθάνοντας σπίτι βρίσκουν την πόρτα παραβιασμένη. Η Άνν φαίνεται να ταράζεται, ο Ζαν την προτρέπει να αγνοήσει το συμβάν. Έτσι αδιαφορούν για το τί εκλάπη, δεν μεριμνούν να ρθεί η αστυνομία, δεν καλούν σε βοήθεια τους γείτονες. Η αφήγηση της διάρρηξης έχει άλλες διαστάσεις. Είναι η διάρρηξη ανάμεσα στο χθές του μέτρου και στο άμετρο του σήμερα. Ανάμεσα στην πληρότητα των λέξεων και στην κενότητα των αξιών του σήμερα. Διάρρηξη-βιασμός που συντελείται καθημερινά ακόμη και από το πιο αγαπημένο πρόσωπο του ζευγαριού, την κόρη τους (Εύα). Καλλιτέχνης και αυτή, μουσικός σε μια ορχήστρα μαζί με τον άνδρα της (Τζοφ), γητεύει την βάρβαρη καθημερινότητά της, εξιλεώνει την απουσία της αγάπης, κυνηγώντας κέρδη πότε στο χρηματιστήριο και πότε στο real estate.

Η διάρρηξη που συνέβη σε χρόνο αόριστο, με συνέπειες αναπόγραφες τότε, τώρα καταγράφεται σαν μια αθεράπευτη πληγή στο σώμα της Άνν. Και είναι αυτή η πληγή το χάος ανάμεσα στην πραγματική ζωή και στη ζωή που επιλέξαμε σήμερα. Ανάμεσα σε αξίες -σαν αυτή της Αγάπης- και στο επίπλαστο της ευτυχίας μας. 

Στην αφήγηση η πληγή λέγεται εγκεφαλικό επεισόδιο που αφήνει στην Άνν μια παράλυση του σώματος. Μερική στην αρχή ολική στη συνέχεια. Οι κινήσεις δυσκολεύονται, μετά χάνεται η φωνή, η θέληση για τροφή και νερό. Σ' αυτόν τον περίγυρο όπου φαινομενικά βασιλεύει η αρρώστεια και ο θάνατος, το σκοτάδι της μοναξιάς και της εγκατάλειψης, φωτίζει ο φάρος της Αγάπης που εκφράζεται με την ολική αφοσίωση του Ζώρζ στην Άνν. Αναλαμβάνει να συντηρήσει αυτός και μόνο την γυναίκα του, της υπόσχεται ότι δεν θα την στείλλει σε ίδρυμα, παρά τις προτροπές της κόρης τους. Που σε μια από τις τελευταίες της επισκέψεις στη μητέρα της -όσο αυτή είχε τις αισθήσεις της- βάλθηκε να της αφηγείται για τις επενδύσεις του άντρα της, ακόμη και για τις βλέψεις τους για το σπίτι των γονιών της. Και στην τελευταία της επίσκεψη, όταν φθορά και η κατάρρευση θα έχουν αποτυπωθεί σε όλη την ύπαρξη της Άνν, σημαίνοντας το τέλος, η Εύα θα ξεσπάσει σε λυγμούς. Όχι για την απώλεια της μητέρας της, αλλά γιατί θα εικονισθεί μπροστά της το αναπόφευκτο της φθοράς. Και οι λυγμοί τούτοι πρόδιδαν Φόβο, το Φόβο του απόλυτου κενού της ζωής της, του αδιέξοδου των μονοπατιών της, μακρυά από τον Έρωτα, μακρυά από την Αγάπη.

Λίγο πριν το Τέλος, έρχεται η εκπλήρωση της υπόσχεσης. Ο Ζώρζ εκπληρώνει την πεθυμιά της Ανν να φύγει από τη ζωή από τα ίδια του τα χέρια, προλαβαίνοντας τη φθορά. Λίγο μετά, δίπλα στο νεκρό της σώμα, αφήνει γι' αυτήν το τελευταίο του γράμμα, στολίζει με χρυσάνθεμα την ύπαρξή της, σφραγίζει τις πόρτες του διαμερίσματος και είναι έτοιμος και για τη δική του αναχώρηση. 

Μα κείνη τη στιγμή αντικρύζει την Άνν όρθια, νάχει βάλει τα καλά της για να βγούν έξω. Είναι η Ανν που ήξερε: που του πιάνει τρυφερά το χέρι, ανοίγει την πόρτα και βγαίνουν για να περπατήσουν ξανά Στα γνωστά από πάντα μονοπάτια της αγάπης τους.

Γι' αυτό σου λέω καλέ μου. Θ' αναστηθώ, νέα θα γίνω όπως με γνώρισες. 

Θα βάλω τα καλά μου και θα πάμε ν' ακούσουμε αγαπημένο μας κονσέρτο. 

Ανταμοιβή της αληθινής σου Αγάπης.

* με αφορμή την προβολή της ταινίας